افسردگی بعد از زایمان ؛ شاید برای شما اتفاق بیافتد

هر نوزادی که پا به این دنیا می‌گذارد، مجموعه‌ای از احساسات مختلف را به نزدیکان خود به ویژه مادرش تحمیل می‌کند. طیف این احساسات بسیار وسیع هستند: از هیجان و شادی بگیرید تا اضطراب و افسردگی. بله! این حقیقت دارد. بسیاری از مادران بعد از زایمان دچار احساس افسردگی می‌شوند؛ نوعی از افسردگی که به آن افسردگی بعد از زایمان می‌گویند. این نوع از افسردگی همراه با تغییرات خلق‌وخو، میل به گریه‌کردن، اضطراب و اختلالات خواب است. افسردگی پس از زایمان معمولا دو یا سه روز بعد از زایمان شروع می‌شود و شاید تا دو هفته طول بکشد. البته این مشکل برای برخی از مادران جدی‌تر و طولانی‌تر می‌شود.

افسردگی بعد از زایمان چیست؟

همان‌طور که گفته شد، افسردگی پس از فرایند زایمان امری طبیعی است اما در برخی از مادران شدت و مدت بیشتری پیدا می‌کند. همه باید بدانند که مبتلاشدن به افسردگی بعد از زایمان یک ضعف یا نقص نیست و می‌تواند برای همه پیش بیاید. گاهی‌اوقات، پیچیدگی و دشواری زایمان موجبات این مشکل را فراهم می‌کند. مادرانی که دچار چنین نوعی از افسردگی می‌شوند، باید به سراغ درمان بروند.

نشانه‌ها و علائم افسردگی پس از زایمان

علائم افسردگی بعد از فرایند زایمان می‌تواند متنوع باشد و به شکل‌های مختلفی خود را نشان بدهد و شدت‌شان هم از خفیف تا شدید در تغییر است. از جمله نشانه‌هایی که می‌تواند از فقط چند روز تا یک یا دو هفته بعد از زایمان طول بکشد، باید به موارد زیر اشاره کرد:

• نوسانات خلق‌وخو؛
• احساس دست‌پاچگی؛
• اضطراب؛
• غم و اندوه؛
• زودرنجی؛
• گریه‌کردن؛
• کاهش تمرکز؛
• مشکلات اشتها؛
• اختلال خواب.

علائم و نشانه‌های افسردگی شدید پس از زایمان

علائم افسردگی بعد از زایمان شدید را نباید با افسردگی خفیف و معمولی اشتباه گرفت. علائم افسردگی شدید بسیار طولانی‌تر و عمیق‌تر است. این نشانه‌ها از هفته‌های نخست بعد از زایمان شروع می‌شود و شاید تا یک سال بعد از تولد فرزند هم ادامه پیدا کند. البته در برخی مواقع هم افسردگی قبل از زایمان خودش را نشان می‌دهد:

• ناامیدی؛
• بی‌قراری؛
• گریه‌کردن بیش از حد؛
• دچارشدن به حملات پانیک؛
• اندیشیدن به مرگ یا خودکشی؛
• مشکل دربرقراری ارتباط با نوزاد؛
• دوری‌گزیدن از خانواده و دوستان؛
• از دست‌دادن انرژی و خستگی شدید؛
• احساس عصبانیت و زودرنجی شدید؛
• فکر آسیب‌رساندن به خود یا کودک؛
• ترس و دلهره از اینکه مادر بدی هستند؛
• از دست‌دادن اشتها یا پرخوری غیرعادی؛
• فقدان توانایی در تصمیم‌گیری و تمرکزکردن؛
• اختلالات خواب به شکل کم‌خوابی یا پرخوابی؛
• احساس بی‌ارزش‌بودن، شرم و تقصیرکاری؛
• بی‌علاقگی نسبت به کارهایی که قبلا جذاب بوده‌اند؛
• دچارشدن به خلق‌وخوی افسرده یا تغییرات خلقی شدید.

افسردگی بعد از فرایند زایمان در پدران هم وجود دارد؟

افسردگی پس از فرایند زایمان می‌تواند در پدران هم رخ بدهد. احساس خستگی یا غم، دستپاچگی، اضطراب، تغییر الگوی خواب و خوراک در مردان هم می‌تواند رخ بدهد. پدرانی که سن اندکی دارند، در گذشته دچار افسردگی بوده‌اند و در روابط‌شان دچار مشکل هستند، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی پس از فرایند زایمان خواهند بود. اگر به‌تازگی پدر شده‌اید یا قرار است که به‌زودی پدر شوید و این علائم را تجربه می‌کنید، حتما به پزشک مراجعه داشته باشید.

دلایل ابتلا به افسردگی در مادران بعد از زایمان چیست؟

یک دلیل مشخص برای دچار‌شدن به افسردگی بعد از فرایند زایمان وجود ندارد. اما مشکلات جسمانی و عاطفی می‌تواند نیروی محرکه‌ای برای شکل‌گیری این نوع از افسردگی باشند.

• مشکلات جسمانی: بعد از تولد نوزاد، هورمون‌ها (استروژن و پروژسترون) به طرز قابل‌ملاحظه‌ای کاهش پیدا می‌کنند و موجبات افسردگی را فراهم می‌نمایند. هورمون‌های دیگر بدن نظیر آنچه از غده تیروئید ترشح می‌شود هم امکان افت و کاهش دارد. این کاهش باعث ایجاد احساس خستگی، بی‌انرژی‌شدن و افسردگی می‌شود.
• مشکلات عاطفی: زمانی که پس از مادرشدن، خواب‌تان با مشکل روبه‌روست و احساس دست‌پاچگی می‌کنید، مشکلات دیگری هم در زندگی بر شما عارض می‌شوند. مثلا ممکن است فکر کنید که نمی‌توانید از نوزاد به‌دقت مراقبت به عمل بیاورید. حتی این احساس که به اندازه کافی جذاب نیستید یا کنترل زندگی‌تان را از دست داده‌‌اید هم باعث بروز افسردگی و شدت‌گرفتن احساسات ناخوشایند می‌شود.

چه عواملی احتمال ابتلا به افسردگی بعد از دوران زایمان را افزایش می‌دهد؟

هر خانمی می‌تواند بعد از زایمان دچار افسردگی شود. این افسردگی به اینکه فرزند چندم به دنیا می‌آید، ارتباطی ندارد. یعنی فرقی نمی‌کند که مادر فرزند اول خود را به دنیا می‌آورد یا دوم، سوم و… . در هر حال، افسرده‌شدن بعد از زایمان می‌‌تواند برای هر کسی رخ بدهد. اما عواملی که ریسک این افسردگی را بالاتر می‌برند به شرح زیر هستند:

• سابقه افسردگی در دوران‌های مختلف زندگی؛
• ابتلا به اختلال دوقطبی؛
• مبتلاشدن به افسردگی در زایمان قبلی خود؛
• وجود سابقه افسردگی یا اختلالات روانی در خانواده؛
• وجود مشکلات و دشواری‌های سخت قبل از بارداری؛
• وجود بیماری‌ها و مشکلات جسمانی؛
• وجود مشکل در رابطه زناشویی؛
• نبود کمک و حمایت در مسیر بارداری و زایمان؛
• وجود مشکلات اقتصادی و مالی؛
• بارداری ناخواسته.

عوارض و عواقب افسرده‌شدن بعد از زایمان چیست؟

افسرده‌شدن پس از زایمان می‌تواند اثرات نامطلوب زیادی روی خانواده بگذارد. برای مثال، مادر نمی‌تواند با نوزادش ارتباط خوبی پیدا کند. از عوارض و عواقب دیگر این موضوع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• امکان دارد که افسردگی پس از زایمان طولانی شود و به مشکلی مزمن برای مادر بدل گردد.
• زمانی که مادر خانواده در افسردگی و اضطراب به سر می‌برد، احتمال افسرده‌شدن پدر هم بیشتر می‌شود.
• نوزادی که در چنین وضعیتی به دنیا می‌آید هم بیشتر از سایر نوزادان در معرض دچارشدن به مشکلات خواب و تغذیه‌ است. گریه‌کردن زیاد و تاخیر در به زبان‌افتادن کودک هم می‌تواند از عوارض و عواقب دیگر افسردگی پس از زایمان باشد.

پیشگیری از افسردگی پس از زایمان ممکن است؟

اگر دچار افسردگی هستید یا سابقه ابتلا به آن را دارید، در صورت بارداری حتما باید با پزشک خود درباره این وضعیت صحبت کنید. در طول بارداری هم باید تحت نظارت پزشک قرار داشته باشید. اگر افسردگی شدید نشده باشد، جلسات مشاوره می‌توانند باعث رفع مشکل شوند. اما اگر وضعیت شدید باشد، احتمال دارد که پای دارودرمانی هم به میان بیاید. البته این دارودرمانی حتما باید زیر نظر پزشک باشد.

پس از زایمان هم باید مقوله افسردگی بعد از زایمان از سوی پزشک بررسی گردد. اگر چنین چیزی به سرعت در مادر تشخیص داده شود، امکان تحت‌کنترل درآوردنش بسیار زیادتر خواهد بود. افسردگی پس از زایمان هم می‌تواند از طریق جلسات روان‌درمانی و داروهای ضدافسردگی درمان شود.

درمان افسردگی پس از زایمان چگونه است؟

همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، درمان افسردگی بعد از زایمان می‌تواند به شکل روان‌درمانی یا دارودرمانی باشد. اما در این میان روش‌هایی خانگی هم مفید واقع می‌شود. این موارد با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی پیش می روند:

داشتن سبک زندگی سالم

ورزش‌کردن، پیاده‌روی، خوردن غذاهای سالم و داشتن استراحت کافی می‌تواند تاحد زیادی به درمان افسردگی پس از زایمان کمک کند. از نکات دیگری که باید رعایت شود، این است که مادر بپذیرد، ممکن است از عهده تمام‌وکمال مسئولیت‌ها برنیاید. پس به خودش سخت نگیرد، درخواست کمک کند و خودش را تحت‌فشار قرار ندهد. مادر باید به خودش استراحت بدهد و زمان‌هایی را برای رسیدگی به خود کنار بگذارد. تفریح کند و به سرگرمی‌های مطلوبش بپردازد. فردی که دچار افسردگی شده نباید تنها بماند. انزوا وضعیت افسردگی را تشدید می‌کند.

داشتن سبک زندگی سالم روی ابعاد مختلف زندگی اثرگذار است. اگر اصلاحیاتی روی روش خوردن، پوشیدن، ورزش‌کردن، تصمیم‌گیری و… وارد نمایید، بی‌شک می‌توانید زندگی بهتر و بهره‌ورتری را تجربه کنید. تغییردادن سبک زندگی از حالتی مشوش به سبکی سالم و صحیح می‌تواند از بروز مشکلات مختلف از جمله افسردگی‌های گوناگون، شما را دور نگه دارد.

در آخر

افسردگی زایمان می‌تواند برای هرکسی اتفاق بیافتد. پس نباید آن را نقص دانست و از ابتلای به آن شرمنده بود. اطرافیان هم نباید مادری را که به این مشکل مبتلاست، سرزنش کنند. همراهی و همدلی با فردی که دچار افسردگی‌های مختلف از جمله افسردگی پس از زایمان است، باعث می‌شود تا راحت‌تر برای بهبود تلاش کند.

در صورت بروز این مشکل در دوران بارداری یا بعد از آن، حتما به پزشک مراجعه کنید تا راهنمایی‌های لازم را به شما ارائه دهد. افسردگی مرتبط با زایمان می‌تواند مانند انواع دیگر افسردگی با تلاش و تمرکز رفع شود. اگر تجربه چنین چیزی را داشته‌اید، حتما درباره‌‌اش با ما صحبت کنید. روزها و لحظات‌تان در دوران افسردگی چگونه بود؟

برگرفته از: https://www.mayoclinic.org