درمان های مبتنی بر توجه آگاهی و آشنا به توجه آگاهی

کاهش استرس مبتنی بر توجه آگاهی

نخستین رویکرد و الگوی تمامی درمان های مبتنی بر توجه آگاهی، کاهش استرس مبتنی بر آن است که توسط جان کبت- زین در سال ۱۹۷۹ در مرکز پزشکی ماساچوست و برای بیمارانی با بیماری های پزشکی صعب العلاج طراحی شد.

این رویکرد، یک برنامه ی گروهی هشت هفته ای فشرده است که با توجه به سقف ۳۵ نفر شرکت کننده در هر گروه، بسیار مقرون به صرفه به نظر می رسد.  برنامه ی آموزشی کاهش استرس مبتنی بر توجه آگاهی شامل این بخش های اصلی است:

• ملاقات گروهی دو تا سه ساعته ی هفتگی برای هشت هفته
• یک خلوت گزینی شش ساعته در سکوت
• تمرین روزانه به مدت ۲۰-۴۵ دقیقه
• مراقبه ی تنفس 
• پویش بدن 
• مراقبه ی مهرورزی
• آموزش حرکات ساده ی یوگا 
• انجام فعالیت های روزانه

گرچه این برنامه به نسبت سنگین و فشرده است، میزان پایبندی و اتمام آن بالا است و بررسی های پیگیری نشان می دهد که ۹۵-۸۰% شرکت کنندگان به تمرین توجه آگاهی ادامه می دهند.

مربیان در برنامه های آموزشی مفصل و دقیقی که در مرکز  دانشگاه ماساچوست اجرا می شود، برای مربیگری این روش آماده می شوند.

رفتار درمانی دیالکتیکی

اگر چه در مقایسه با برنامه ی کاهش استرس مبتنی بر توجه آگاهی و شناخت درمانی مبتنی بر آن، مراقبه ی توجه آگاهی در رفتار درمانی دیالکتیکی به صورت مستقیم آموزش داده نمی شود، اما این فنونیکی از چهار راهبرد اساسی برای کمک به افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است.

در این رویکرد، مراجعان برای مشاهده، توصیف و توجه کامل به تجارب و فعالیت های هیجانی خود و انجام اقدامات لازم برای انتخاب پاسخ های بهتر، از توجه آگاهی کمک می گیرند.

این رویکرد از طریق انسجام دیالکتیکی به مراجع کمک می کند با مهارت بیشتری با تضادهای موجود رو به رو شود.

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد همچون رفتار درمانی دیالکتیکی، مراقبه های توجه آگاهی آموزش داده نمی شود اما در عوض اجزای آن و مفاهیم مرتبط با پذیرش با رفتار درمانی تلفیق می شود تا به مراجعانی با مشکلات مختلفی از جمله افسردگی، اضطراب و وحشت زدگی کمک شود.در این رویکرد به مراجعان کمک می شود افکار و احساساتی را که اغلب از آنها اجتناب می کنند، با توجهی آگاهانه تجربه کنند، آنها می آموزند این افکار و احساسات را بپذیرند و سپس متعهد می شوند که رفتارهای مؤثرتری انتخاب کنند.

نکته ی مهم این رویکرد، کمک به مراجعان برای اجتناب از هم جوشی شناختی یا این باور اشتباه است که افکار آنها، حقیقی، درست و بخشی مهم از خود هستند.

توجه آگاهی برای زوج ها

زوج درمانگران بسیاری به بررسی قابلیت های توجه آگاهی و سایر اصول بودائی مرتبط با آن برای کمک به زوج های پریشان و غیر پریشان پرداخته اند(از جمله کارسن، جیل و باکم، کریستنسن، سویر، سیمپسن و گتیس، گیل، گهارت و کافی، گهارت و مک کالم، گهارت و پیر، مک کالم و گهارت، پیترسن، آیفرت، فینگلد و دیویدسن، تینگ- تومی).

مهم ترین تفاوت ها میان رویکردهای آن با سایر درمان های موجود برای مشکلات سلامت روان در بزرگسالان، این دو مورد است:

۱- استفاده از تمرین های متمرکز بر مهرورزی و شفقت ورزی

۲- تأکید بر پذیرش. علاوه بر این، پژوهشگران به تازگی شروع به بررسی معانی بالینی ارتباط میان سبک های دلبستگی بزرگسالان و توجه آگاهی کرده اند.

برگرفته از کتاب: توجه آگاهی و پذیرش در زوج درمانی و خانواده درمانی از: داین گهارت

فریناز خورسندی